Wat is rijm?
Rijm is herhaling van klanken.
Regelmatige herhaling is ritme.
Rijm is dus een vorm van ritme.
Rijm stelt gerust. Als je rijm hebt opgebouwd, kun je het doorbreken. Waarom zou je dat doen?
Laten we eens kijken naar een bekend kinderrijmpje:
olleke
bolleke
rubi
solleke
olleke
bolleke
knol!
Voor wie het niet kent: de deelnemers bouwen een toren van hun vuisten. Bij ieder nieuw ‘woord’ komt er een nieuwe vuist bovenop de toren. Degene die aan de beurt is om ‘knol’ te zeggen, laat met een klap de toren instorten. Peuters vinden dit een spannend spelletje.
Wat valt op in dt rijmpje? Het woord ‘rubi’. Het rijmt niet met de rest en het heeft ook een ander metrum: niet sterk-zwak-zwak (ol-le-ke) maar sterk-zwak (ru-bi). De klanken zijn heel anders dan in de rest van het versje. Wat zou er gebeuren als we ‘rubi’ vervangen door een woord dat netjes rijmt met de rest? Laten we eens kijken.
olleke
bolleke
dolleke
solleke
olleke
bolleke
knol!
Het rijmpje is nu minder spannend geworden. Dat woordje ‘rubi’ laat het kind vermoeden dat er iets aan de hand is met de regelmaat. Maar voorlopig gaat het bouwen van de toren nog door. Het rijmpje wordt nog een keer herhaald: olleke, bolleke … en dan, op de plaats waar de vorige keer ‘rubi’ kwam, daar komt nu: ‘knol!’ en dan stort de toren in.
Rijm kun je dus gebruiken om spanning op te bouwen.
